Zdjęcia RAW czy JPG?

Wielu początkujących fotografów zastanawia się pewnie co oznaczają RAW, JPG, PNG i który będzie tym właściwym do robienia zdjęć.

Zacznijmy od wytłumaczenia co oznaczają te akronimy.

RAW

RAW (ang. raw – surowy) jest formatem plików który zawiera maksymalnie dużo informacji o zdjęciu, czyli wszystkie dane z matrycy i więcej. Najważniejszą i największą ilość danych w tym pliku stanowią informacje o jasności pikseli matrycy. Dlatego pliki te będą dość duże (wielokrotnie większe od innych formatów). W zależności od możliwości matrycy pliki te będą zapisywać 12 lub nawet 14 bitów na piksel, gdzie w innych formatach, jak JPG, normalnie stosowane jest 8 bitów. Dla porównania: w pliku JPG mieści się 16 milionów kolorów, w pliku RAW – nawet 4 biliony! W formacie tym znajdziemy również wiele inne informacji, jak data wykonania zdjęcia, informacje o aparacie (wraz z numerem seryjnym), informacje o obiektywie, przysłonie, ISO, czasie migawki, lokalizacji GPS itd.

Format ten daje nam największe możliwości w przypadku dalszej edycji zdjęć. W normalnym przypadku RAW nie jest formatem przeznaczonym do oglądania czy dystrybucji zdjęcia. Nie można obejrzeć pliku RAW bezpośrednio. Zawsze musi on przed wyświetleniem zostać elektronicznie wywołany. Wywołanie te polega na przypisaniu koloru do poszczególnych pixeli jak również nałożeniu odpowiednich wag/krzywych do wartości zarejestrowanego światła w zależności od jasności i koloru (ekspozycja/balans bieli). Dodatkowo podczas wywoływania dodawane jest odszumianie i wyostrzanie.

JPG, PNG, HEIC

JPG (Joint Photographic Experts Group), PNG (Portable Network Graphics), HEIC ( High Efficiency Image Format) – są formatami stratnymi (choć PNG i HEIC pozwalają na zapis bezstratny) służącymi do przechowywania wcześniej wywołanego zdjęcia. Korzystają one z zaawansowanych algorytmów kompresji (bazujące często na rozkładzie fouriera – podobnie jak pliki mp3, czy nowsze, oparte na transformacie falkowej). Pozwala to na znacznej redukcji miejsca potrzebnego do przechowywania plików, jak również skraca czas ładowania zdjęcia na stronach internetowych. Formaty te nie nadają się za bardzo do dalszej obróbki zdjęcia, gdyż spora część informacji została już bezpowrotnie stracona. Zmiana balansu bieli na zdjęciu w takim formacie może powodować bardzo niekorzystne pogorszenie jakości. Bezpiecznie można modyfikować takie zdjęcia np. przycinając, czy delikatnie rozjaśniając lub przyciemniając.

JPG Medium Quality — *JPG Średnia jakość*

JPG jest dość wiekowym formatem(wprowadzony w 1986 r). Daje mu to przewagę nad innymi formatami, że jest obsługiwany przez praktycznie wszystkie urządzenia i programy. Nowsza wersja JPG 2000 daje o wiele większe możliwości (większa ilość bitów na piksel, możliwość kompresji bezstratnej) ale problemem może być to, że nie wszystkie programy go obsługują. Dzięki lepszym algorytmom JPEG 2000 pozwala skompresować obraz do 200% bardziej niż JPEG. Najnowszy i najbardziej efektywnym formatem jest HEIC. Pliki tego typu są powszechnie kojarzone z firmą Apple, która w 2017 r. wybrała ten standard jako domyślny format plików dla telefonów iPhone i tabletów iPad. Format HEIC pozwala nawet poprawić jakość zdjęć dzięki funkcjom przezroczystości i większego zakresu dynamicznego. Jest on dwukrotnie bardziej efektywny od JPG. Dodatkowo HEIF ma inne ciekawe i przydatne funkcje, jak np możliwość nie destruktywnej edycji, przechowywanie miniaturki, przechowywanie wielu zdjęć (często używane w nowoczesnych aparatach w przypadku robienia zdjęć HDR), przechowywanie dodatkowych danych jak np. mapy głębokości 3D (co można później wykorzystać np. do generowania bokeh).

Porównanie JPG vs HEIF — *źródło: Wikipedia*

PNG, podobnie do HEIC, obsługuje przezroczystość jak również pozwala na kompresję bezstratną (w odróżnieniu od JPG). PNG nie zostały jednak stworzone do zdjęć lecz do grafiki o wysokim kontraście (z czym JPG słabo sobie radzi). Wszystkie wyżej wspomniane formaty obsługują dane EXIF w których zawarte (lub mogą być) są dane o dacie wykonania, aparacie, przesłonie, czasie migawki, programie w którym zostało wyedytowane zdjęcie, GPS itd.

Podsumowując: w przeszłości pamięci używane w aparatach nie były zbyt wielkie i często zależało nam na dużej ilości zdjęć. Aktualnie pamięci o olbrzymich pojemnościach są relatywnie tanie i nie ma się co zastanawiać nad formatem w jakim zapisujemy zdjęcia. Najlepiej zawsze zapisujmy je w RAW, dodatkowo możemy zapisać w JPG w celu szybkiej selekcji zdjęć. Nie wszystkie zdjęcia będziemy z pewnością edytować, ale w wielu przypadkach RAW pozwoli nam uzyskać o wiele ładniejsze zdjęcie, a niejednokrotnie nawet uratować zdjęcie na którym niewiele widać (np. w JPG). Jeszcze kilka lat temu zdjęcie prześwietlone było nie do uratowania, aktualnie dobre matryce mają zapas około 2EV do 3EV (1EV oznacza dwukrotnie więcej/mniej światła) na plus i na minus, czyli możemy z prześwietlonego nieba wyciągnąć jeszcze dużo danych, tak samo w cieniach wyciągniemy sporo detali. Co prawda podniesienie np o 3EV dodaje nam sporo szumu (taki sam efekt jak zwiększenie iso z 100 do 800) to możemy się tego szumu pozbyć dzięki odszumianiu standardowemu lub AI (dzięki któremu odzyskamy również więcej detali).

Pliki RAW zapisywane w naszym aparacie w zależności od producenta będą miały różne rozszerzenia. Dla Sony będzie to ARW (Sony Alpha Raw), Canon używa CR2 (Camera RAW 2), Nikon NEF (Nikon Electronic Format).

Zalety i wady plików RAW

Zalety:

zawierają znacznie więcej informacji o kolorach,
pozwalają osiągnąć lepsze (technicznie) odbitki,
możliwość robienia zdjęć bardzo kontrastowych scen bez konieczności robienia HDR (wielu ekspozycji).

Wady:

wymagają wywołania w komputerze,
zajmują dużo więcej miejsca na dysku,
nie nadają się do przesyłania czy publikowania w internecie

Jak wywoływać pliki RAW?

Do wywoływania plików .raw możemy użyć oprogramowania producenta aparatu (najczęściej jest darmowy dla posiadaczy aparatu danego producenta) czy profesjonalnych narzędzi jak: Adobe Lightroom, Capture one, Affinity Photo, czy darmowe jak: Darktable, czy RawTherapee lub GIMP z odpowiednią wtyczką.

Możemy w tym celu także korzystać z oprogramowania do pobrania ze strony producenta danego aparatu (obsługują wyłącznie pliki danego producenta):